Juče sam dobila zanimljivo pitanje od jedne mame te sam rešila da podelim razmišljanja na ovu temu jer je moguće da još neko od vas doživi " Ahaaa" momenat.
Zašto beba bljucka i povraća u svom krevetiću, ali ne kada spava pored majke?
Mnoge majke primećuju zanimljiv obrazac – njihova beba često bljucka ili povraća kada leži u svom krevetiću, dok se to ređe dešava kada beba leži pored njih. Ovaj
fenomen nije slučajan i može se objasniti kroz prizmu prenatalnih faktora i odgovora autonomnog nervnog sistema (ANS) deteta.
1. Uticaj prenatalnog iskustva
Još tokom trudnoće, beba razvija osećaj sigurnosti, prepoznaje ritam majčinog srca, ton njenog glasa i suptilne vibracije njenog tela. Ovi senzorni stimulusi postaju deo
bebinog "osnovnog okruženja". Nakon rođenja, beba se suočava s velikom promenom – više nije obavijena sigurnim, toplim i konstantnim okruženjem materice.
Kada beba leži u krevetiću, odjednom se suočava sa:
- Tišinom (nema poznatog otkucaja srca majke)
- Fizičkom nepokretnošću (nema nežnih oscilacija majčinog tela)
- Senzornim odvojenošću (ne oseća toplinu i miris majke)
Ovo stanje može izazvati stres kod bebe, što je povezano sa aktivacijom simpatičkog dela autonomnog nervnog sistema. Simpatički nervni sistem (SNS) aktivira reakciju
"bori se ili beži", što kod beba može izazvati napetost tela, kontrakciju mišića želuca i crvenilo u licu – svi ovi faktori doprinose bljuckanju ili povraćanju.
S druge strane, kada beba leži pored majke, njeno telo prepoznaje poznate signale – otkucaje srca, toplinu, ritam disanja i miris. Ovi signali podstiču aktivaciju
parasimpatičkog nervnog sistema (PNS), koji je odgovoran za opuštanje, varenje i regeneraciju. Aktivacijom PNS-a dolazi do smanjenja napetosti u mišićima želuca i
dijafragme, što smanjuje verovatnoću bljuckanja.
2. Uloga autonomnog nervnog sistema
Autonomni nervni sistem (ANS) igra ključnu ulogu u regulaciji varenja, disanja, srčanog ritma i mišićnog tonusa kod novorođenčadi. Dve glavne komponente ANS-a, ako
pričamo veoma uprošćeno za potrebe teksta, su:
- Simpatički nervni sistem (SNS) – aktivira se kod stresa, straha ili uzbuđenja
- Parasimpatički nervni sistem (PNS) – aktivira se tokom odmora, varenja i stanja opuštenosti
Pričajući o ANS-u ne možemo pomenuti i glavni nerv ANS-a, n.vagus, koji je u veoma bliskom kontaktu sa srcem, dijafragmom i želucem, osim što daje inervaciju za svaki
organ. On ima dve vrsta vlakana, grane simpatčkog i parasimpatičkog nervnog sistema.
Kada beba leži sama u krevetiću, uočava se pojačana aktivacija SNS-a. Simpatički nervni sistem može izazvati:
- Napetost dijafragme i želuca – To može izazvati bljuckanje jer pritisak na želudac raste, a mišići se ne opuštaju.
- Ubrzan rad srca – Povećana srčana frekvencija povezana je sa stresnim odgovorom tela, a ovaj stres može negativno uticati na rad digestivnog sistema.
- Plitko disanje – Plitko disanje može stvoriti dodatni pritisak u grudnom košu, što povećava intraabdominalni pritisak i doprinosi bljuckanju.
Suprotno tome, kada beba leži pored majke, dolazi do:
- Aktivacije parasimpatičkog nervnog sistema (PNS) – Ovaj sistem podržava opuštanje tela, usporava srčani ritam i podstiče varenje.
- Opadanja nivoa stresa – Beba se oseća sigurno zbog prisustva majke, što rezultira smanjenom produkcijom kortizola (hormona stresa).
- Povećanja produkcije oksitocina – Kontakt koža na kožu stimuliše lučenje oksitocina kod majke i bebe, što dodatno umiruje bebin nervni sistem.
3. Uloga refluksa kod novorođenčadi
Bljuckanje kod beba je često povezano sa refluksom. Refluks se dešava kada sadržaj iz želuca prelazi u jednjak i dalje, ushodno, ka gornjim partijama sistema za varenje i
disanje. Kada beba leži sama u krevetiću: ona doživljava odsustvo senzornih signala – bez prisustva majke, bebin nervni sistem je manje stabilan, što može doprineti
povećanju tonusa mišića trbuha i pritiska na stomak.
Kada beba leži pored mame:
- Beba često leži na boku ili trbuhu – Ova dva položaja mogu smanjiti učestalost refluksa, jer sila gravitacije pomaže zadržavanju sadržaja u želucu.
- Kontakt koža na kožu – Direktan kontakt sa majkom podstiče rad parasimpatičkog nervnog sistema, a varenje se odvija efikasnije.
- Položaj glave – Majke nesvesno naginju bebu u stranu kada beba leži uz njih, što smanjuje pritisak na jednjak i sprečava povratak sadržaja.
4. Šta roditelji mogu da urade?
Ako beba bljucka ili povraća kada je u svom krevetiću, a to ne čini kada je pored mame, roditelji mogu iskoristiti ovu spoznaju da bi pomogli bebi:
- Postepena tranzicija – Umesto naglog premeštanja iz roditeljskog kreveta u krevetić, može se koristiti postepena tranzicija uz prisustvo majke u blizini (npr. stavljanje majčine majice blizu bebe kako bi osetila poznat miris).
- Smanjivanje simpatičkog odgovora kod bebe – Masaža za bebe, tehnike opuštanja i kontakt koža na kožu pomažu u smirivanju nervnog sistema, kraniosakralna terapija.
- Baby handling – Svestan način rukovanja bebom, kako bi se umanjio pritisak na trbuh i omogućio što bolji položaj za varenje.
Šta smo naučili :)
Bljuckanje ili povraćanje kod beba u krevetiću može se objasniti kroz složenu interakciju prenatalnih faktora i odgovora autonomnog nervnog sistema. Kada beba leži
sama, simpatički nervni sistem je aktiviran, što izaziva stres i povećava pritisak na želudac. Nasuprot tome, kada beba leži pored majke, njen parasimpatički nervni sistem
se aktivira, dolazi do opuštanja, smanjuje se napetost u telu i poboljšava rad digestivnog sistema.
Ova spoznaja pomaže roditeljima da razumeju zašto blizak kontakt sa majkom nije samo emocionalna potreba, već i fiziološka potreba bebe. Senzorna povezanost sa
majkom kroz ritam disanja, toplinu tela i miris pruža bebi sigurnost, stabilizuje rad ANS-a i omogućava bolje varenje hrane. Dakle, kontakt koža na kožu, baby handling
i prilagođavanje položaja spavanja mogu značajno smanjiti učestalost bljuckanja kod novorođenčadi kod koje su isključeni ostali razlozi za pojavu refluksa.
.png)